Jagen met roofvogels is niet iets dat je zonder ervaring zomaar kunt en de valkerij is een traditie die behoorlijk wat inzet vereist van de valkenier. In dit artikel gaan we dieper in op de soorten valken die er in Nederland zijn, de verschillen onderling en de vogels die legaal mogen worden gebruikt voor de valkerij.
We beginnen echter met de soorten vluchten die in de valkerij worden onderscheiden, omdat dit volgens ons een zeer belangrijk onderdeel is waar weinig mensen iets vanaf weten.
Soorten vluchten
Er zijn in de valkerij twee soorten vluchten te onderscheiden, die essentieel zijn voor de manier waarop de vogel jaagt. De lage vlucht wordt meestal gedaan met een havik, waarbij er gejaagd wordt op dieren die laag bij de grond leven, zoals konijnen. Veelal worden er meerdere dieren ingezet, zoals honden.
De hoge vlucht is een manier om op onder andere vogels te jagen, zoals fazanten en eenden. Vaak worden ook hier weer honden gebruikt om dieren op te jagen, waarna de vogel op grote hoogte in actie treedt. Net zoals op het jagen in andere vormen, gelden er hiervoor regels die zijn opgesteld door de Rijksoverheid.
Hoewel dieren soms worden uitgehongerd zodat ze terugkomen naar de valkenier, is dit niet de juiste methode. Ten eerste omdat het ondiervriendelijk is. En ten tweede omdat een ware valkenier een hechte band heeft met de vogel en deze ook terugvliegt naar de hand zonder hiervoor te worden beloond. Veel roofvogels zijn behoorlijk eenkennig en vertrouwen enkel de hand van de valkenier die de vogel heeft getraind.
Soorten valken en roofvogels
In Nederland leven er in het wild vier soorten valken, die ik hieronder op een rij heb gezet. Er mag maar met een van deze valken in het wild worden gejaagd en dat is met de slechtvalk:
- Slechtvalk: deze grote valk kan ongeveer 43 cm groot worden, en is licht van onderen maar donker van boven. Het vrouwtje kan ongeveer 30% groter worden dan het mannetje en is daarom ook zwaarder. De slechtvalk jaagt op allerlei vliegende prooidieren, waaronder duiven, zangvogels en zelfs vleermuizen. Dit dier kan een snelheid behalen van bijna 350 km per uur en is de snelste vogel ter wereld. Dit is dus de enige valk waarmee mag worden gejaagd, evenals de havik en de woestijnbuizerd (echter mag dit laatste dier alleen worden ingezet bij speciale omstandigheden).
- Torenvalk: een valk van ongeveer 30 tot 38 cm groot, met grijze en bruine kleuren. Hoewel het mannetje en vrouwtje erg op elkaar lijken, heeft het vrouwtje een bruine kop en het mannetje een grijze. De torenvalk eet dieren zoals duiven, muizen, maar ook insecten. Je ziet ze vaak als ze aan het bidden zijn in de lucht. Ze blijven dan stil hangen om een prooi op te sporen en duiken vervolgens naar beneden om deze te vangen.
- Boomvalk: deze valk zien we alleen in ons land als het warm weer is, aangezien het een dier is dat overwintert in onder andere Afrika. De boomvalk wordt ongeveer 29 tot 35 cm lang en heeft een opvallende witte nek. De boomvalk jaagt ook op andere vogels, maar dan vooral zangvogels, evenals insecten, die ze vooral tijdens het vliegen vangen.
- Smelleken: deze kleinste valk uit dit rijtje kan een spanwijdte bereiken van 50cm, wat dus iets meer is dan de valken in het lijstje die hun vleugels niet hebben uitgespreid. Het vrouwtje is echter het grootst en kan ongeveer even groot worden als een mannelijke torenvalk. Deze roofvogel jaagt laag bij de grond en probeert zo andere vogels te vangen, waarbij het dier een zeer lang uithoudingsvermogen heeft.
Er mag echter ook met twee andere vogels worden gejaagd en dit zijn de valk en de woestijnbuizerd. De woestijnbuizerd mag alleen worden ingezet voor het verjagen en beschermen.
- Havik: de havik is groter dan de valken die eerder zijn genoemd en kan een grootte van ongeveer 49 tot 66 cm bereiken. Het vrouwtje is wederom het grootste en hun rechthoekige staart is erg herkenbaar. Het mannetje heeft een donkerdere kop en het lichaam lijkt wel grijs gestreept. De havik jaagt op onder andere konijnen, duiven en gaaien, waarbij het dier een verrassingsaanval doet. Meestal terwijl de vogel zit te wachten (soms van grote hoogte) of vanuit een lage vlucht.
- Woestijnbuizerd: deze roofvogel wordt ongeveer 45 tot 49 cm lang en heeft een donkerbruin verenkleed, met duidelijke gele poten. Het is een zeer intelligente vogel, die snel kan leren. Het dier komt oorspronkelijk niet in ons land voor, maar wel in delen van Amerika en Zuid-Amerika. Ze jagen op kleine zoogdieren zoals konijnen, maar ook op hagedissen. Dit doen ze vooral laag bij de grond, vanuit een glijvlucht of een stootduik.